In Museo Fesulano quidam populus mirandus habitat — non ex carne, sed ex aere; non vivus, sed obstinatus. Parvula simulacra votiva, olim diis oblata, nunc diis ipsis forsitan derelicta.
Videas ibi statunculos graciles, pedibus levibus, quasi saltationi deditos: iam totiens imitatos, ut ipsa repetitio formam expoliverit ad puram simplicitatem, velut litterae in bene exercitata manu. Sunt deformes et decori, ridiculi et venusti, ut saepe fit in rebus humanis.
At cave, hospes, ne putes hos esse meras nugas, quas anus in armario reponit inter cicer et nummos. Nam quisque istorum pro homine stetit — aegroto, anxio, victoriae cupido, aut simpliciter metuens quidquid vita paritura esset. Hic ergo populus umbrarum, quamvis parvus, magnis curis laboravit.
Populus umbrarum, minimus sed sollicitus. Homines pridem interierunt; hae sola manent, cum manibus suis anxietatibus plenis, iam nescientes pro quo aut ubi eas deponant.
Commentarius Roterodami in “Umbrarum Populus”
Non est res facilis discernere utrum homines magis vivant quam simulacra sua.
¶ De statunculis, qui plus vivunt quam statuae.
Mirum dictu, quod hae parvulae imagunculae, quas olim quispiam febricitans obtulit deo, nunc adhuc in luce sunt, dum ipse offerens dudum in umbras abiit. Sic evenit ut mortales minus durent quam metallum, et aera fiat immortalior quam anima. (O si possemus ex aere conscientiam fabricare!)
¶ De superstitione et vanitate.
Nostri maiores, cum aliquid mali paterentur, statim simulacrum fuderunt, quasi diis opus esset argilla vel aere ad misericordiam commovendam. Nos vero, moderni, non minus stulti sumus: tantum mutamus metallum in chartam, et ex monetis factis sacrificia facimus
banco dicto.
¶ De hominibus, qui in se ipsos umbrantur.
Populus umbrarum — pulchra metaphora! Quid enim sumus, nisi ambulantes simulacra votiva, quae se ipsas offerunt fortunae? Omnis homo sibi ipse exstat votivum, nunc pro salute, nunc pro gloria, nunc pro vacuitate stomachi.
¶ De ironia divina.
Dei, opinor, subridere solent has aeneas turbas: “Ecce,” dicunt, “iste homo me propitiari vult statunculo, et ecce, ipse iam fit statunculus.” Sic deprecator et donum in unum concurrunt, et homo suam effigiem adorat.
¶ Conclusio moralis.
Felices igitur hae umbrae, quae manent: non dolent, non sperant, non mutantur. Homines autem, dum currunt ad Deos propitiandos, effingunt ipsi sibi monumenta vanitatis. Ita ex hominibus nascuntur numina, et ex numinibus nugae.
Add comment